The image of the ideal woman in “Kuźniczanka” (1931–1936) – the interwar Polish press for catholic women

Celem artykułu było ukazanie wzorca osobowego kobiety w Polsce międzywojennej na przykładzie czasopisma „Kuźniczanka”, katolickiego organu prasowego Szkoły Domowej Pracy Kobiet w Zakopanem. Przedstawiono w nim historię edukacyjnej placówki założonej pod koniec XIX w. przez Jadwigę z Działyńskich Zamoyską, wybitną działaczkę społeczną, patriotkę, propagatorkę idei żeńskiego szkolnictwa gospodarczego. Zamoyska dokonała recepcji idei „szkół życia chrześcijańskiego” według metody zakonu oratorian. Swoim postępowaniem dała świadectwo wzorcowego życia kobiety zaangażowanej w pracę na rzecz dobra wspólnego. Analiza zawartości czasopisma „Kuźniczanka” pozwoliła na poznanie sposobów kreowania i upowszechniania ideału kobiety, która w systemie patriarchalnym spełniała rolę społeczną uwarunkowaną płcią, biologią, tradycją, wierzeniem religijnym. We wzorzec wkomponowane były cechy Jadwigi Zamoyskiej łączącej katolicką duchowość z pragmatyzmem organizatorki życia domowego. Dbała o to, by praca pro bono była źródłem radości i szczęścia kobiet, które prowadziły pracę edukacyjną, wychowawczą, charytatywną. Na łamach czasopisma zamieszczano fragmenty jej memuarów, listów i rozmyślań o naukach płynących z Ewangelii. Ponadto redaktorki i publicystki troszczyły się o to, by czytelniczki „Kuźniczanki” otrzymywały wiadomości o europejskich intelektualistach katolickich, o ich najnowszych publikacjach z zakresu teologii, pedagogiki, psychologii. Informacje o uczennicach i absolwentkach Szkoły Domowej Pracy Kobiet zawierały praktyczne wskazówki dotyczące wzorca Polki, katoliczki, obrończyni wiary religijnej i promotorki patriotyzmu.The purpose of the article was to show the image of the woman in the interwar Poland, based on “Kuźniczanka” (1931–1936), a Catholic magazine. The article presents the history of Szkoła Domowej Pracy Kobiet (School of House Work for Women), founded at the end of the 19th century by Jadwiga Zamoyska (née Działyńska) – an eminent social activist, a patriot and a Catholic. Her life was an example of an ideal life of a woman dedicated to work for the common good. The analysis of “Kuźniczanka” let us find out how the image of the ideal woman was created. Especially when remembering that the interwar period society was patriarchal. The model woman’s traits were based on Jadwiga Zamoyska’s – a Catholic and a home life organizer. She was doing everything to assure that the free job of teaching, bringing up and charity was a source of joy for women. The magazine was publishing pieces of her journals, letters and thoughts on Gospel as a source of knowledge. Furthermore, the authors were assuring that the readers were receiving news about the European Catholic intellectuals – especially their articles about theology, pedagogy and psychology. There were also texts about pupils and graduates of Szkoła Domowej Pracy Kobiet – who were shown as examples of Polish women, Catholics, defenders of the faith and patriots.Publikacja przygotowana/finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą DIALOG w latach 2019–2021. Jest wynikiem udziału w projekcie badawczym pt. „Ośrodek badań historii kobiet”, nr 0016/DLG/2019/10.ewa.maj@poczta.umcs.lublin.plEwa Maj – profesor zwyczajny doktor habilitowany nauk humanistycznych, zatrudniona na Wydziale Politologii UMCS. Specjalność naukowa: myśl polityczna, komunikowanie polityczne, historia polityczna. Zainteresowania badawcze: historia idei, dzieje Narodowej Demokracji i ideologii narodowej, narodowe partie polityczne w Europie i Polsce, komunikowanie polityczne, prasa polityczna: historia i współczesność. Publicystyka polityczna. Dyskurs. Członkostwo w towarzystwach naukowych: Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych, Polskie Towarzystwo Historyczne.Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieEcho Gdańskie 1926.Kuźniczanka 1931–1936.Ogniwo 1937.Pisemko Kuźniczanek 1924–1930.Czaplicka, Mieczysława. Moje wspomnienia. Szkoła Pracy Domowej w Zakopanem-Kuźnicach, (Kraków: Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy, 1964), 198.Frederick, Christie. Naukowa organizacja w gospodarstwie domowym (The New Housekeeping), tłum. Maria Romanowa, (Warszawa: Instytut Naukowej Organizacji przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, 1926).Spis gazet i czasopism Rzeczypospolitej Polskiej 1922, (Warszawa: Biuro Ogłoszeń Polska Agencja Reklamy, 1922).Spis gazet i czasopism Rzeczypospolitej Polskiej oraz poradnik reklamowy. Rocznik 1924/25, (Warszawa: Biuro Ogłoszeń Teofil Pietraszek, 1924).Spis gazet i czasopism Rzeczypospolitej Polskiej oraz poradnik reklamowy na rok 1932, (Warszawa: Biuro Ogłoszeń Teofil Pietraszek, 1932).Zamoyska, Jadwiga. Słowa Pisma Świętego podane do rozmyślania. 3, (Leviticus: Księga Kapłańska), (Poznań: Zakład Kórnicki, 1918).Zamoyska, Jadwiga. Zakład Kórnicki. (Szkoła Domowej Pracy w Zakopanem), (Poznań: Biblioteka Kórnicka, 1898).Zamoyska, Jadwiga. Zakład Kórnicki. (Szkoła Domowej Pracy w Zakopanem). O trzech oddziałach, (Poznań: Biblioteka Kórnicka, 1900).Zamoyska, Maria. Jak powstało dzieło śp. Jenerałowej Zamoyskiej, (Kórnik: Zakłady Kórnickie, 1927).Bednarz, Mariola Bogumiła. „Hrabina Jadwiga Zamoyska: założycielka Kuźnickiej Szkoły”, Karkonosze, nr 2, 2011, 32–33.Chrapek, Jan. „Kościół wobec środków społecznego komunikowania”, Ethos, nr 4, 1989, 230–245.Czachowska, Katarzyna. Generałowa Jadwiga Zamoyska (1831–1923). Życie i dzieło, (Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2011).Dziki, Sylwester. „Prasa wyznaniowa”, w: Walery Pisarek (red.), Słownik terminologii medialnej, (Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2006), 156.Gloger, Marek. „Prasa parafialna”, w: Edward Chudziński (red.), Słownik wiedzy o mediach, (Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2007), 149.Guzek, Damian. Media katolickie w polskim systemie medialnym, (Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2016).Lachendro, Jacek. „Prasa powiatów górskich województwa krakowskiego w latach 1918–1939”, Rocznik Historii Prasy Polskiej, nr 3, 2000, 35-67.Lechicki, Czesław. „Polska prasa katolicka 1945–1948”, Kwartalnik Historii Prasy Polskiej, nr 2, 1983, 65-84.Lechicki, Czesław. „Prasa kościelna, prasa religijna, prasa wyznaniowa”, w: Julian Maślanka (red.), Encyklopedia wiedzy o prasie, (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976), 174, 182, 191.Lepa, Adam. Katalog prasy katolickiej w Polsce, (Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, 1994.Sokołowski, Marek (red.), Blask religii. Media w poszukiwaniu sacrum i autorytetów, (Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2016).Maj, Ewa. „Kobieta wobec polityki: strategie tożsamościowe w publicystyce tygodnika Na Posterunku (1917–1919)”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Polityka w prasie kobiecej, (Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2019), 43-56.„Wzorzec roli, model roli”, w: Maxine Molineux et al., Słownik socjologii i nauk społecznych, red. Gordon Marshall, red. nauk. wyd. pol. Marek Tabin, red. Alina Kapciak, tłum. Henryk Banaszak, (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005), 432.„Żelska-Mrozowicka Zofia”, w: Grażyna Bral (red.), Słownik dziennikarzy i publicystów Pomorza 1945–2005, (Gdańsk: Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej, 2008), 197.1(8)11313